Για τους περισσότερους η μέρα μας ξεκινάει νωρίς το πρωί με ένα γλυκό καφεδάκι, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση στη γλυκιά γεύση και αποστροφή στην πικρή γεύση, αφού κάποτε αυτό αποτελούσε ένα κριτήριο για τους ανθρώπους αν το τρόφιμο που κατανάλωναν ήταν ασφαλές για την υγεία τους. Γι’ αυτό, καθημερινά κατακλυζόμαστε από τις βιομηχανίες τροφίμων με προϊόντα, τα οποία δίνουν έμφαση στη γλυκιά γεύση. Τα γλυκαντικά που χρησιμοποιούνται καθημερινά, είτε στο σπίτι είτε στις βιομηχανίες τροφίμων, είναι τα εξής: ζάχαρη, σακχαρίνη, κυκλαμικό οξύ, ασπαρτάμη, νεοτάμη (neotame), ακεσουλφάμη-Κ, σουκραλόζη και στέβια.
-
Ζάχαρη
Η υπέρμετρη κατανάλωση της σε ποτά όπως τα αναψυκτικά ή οι χυμοί φρούτων με προσθήκη ζάχαρης, σύμφωνα με έρευνες, έχει συσχετιστεί με εμφάνιση τερηδόνας, αύξηση βάρους, αύξηση κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (όταν συνυπάρχει αυξημένη πρόσληψη θερμίδων σε σχέση με τη θερμιδική δαπάνη) και καρδιαγγειακών ασθενειών. Επίσης, ερευνητικές και παρατηρητικές μελέτες έχουν δείξει ότι η άφθονη κατανάλωση ροφημάτων πλούσιων σε ζάχαρη οδηγεί σε αύξηση βάρους, ινσουλινική αντίσταση (δηλαδή μειώνεται η δράση της ινσουλίνης στα κύτταρα), επιβάρυνση της λειτουργίας των β-κυττάρων του παγκρέατος (από τα οποία παράγεται ινσουλίνη) και υπέρταση, αυξημένη λιπογένεση, λιπώδες ήπαρ και γενικά αύξηση του σπλαγχνικού λίπους (το λίπος που περιβάλλει τα όργανα νεφροί, ήπαρ κλπ.). Η ημερήσια πρόσληψη δεν πρέπει να ξεπερνά το 1 ½ φλιτζάνι/ήμερα αναψυκτικού διότι επηρεάζεται άμεσα η καρδιομεταβολική υγεία.
-
Σακχαρίνη
Είναι ένα τεχνητό γλυκαντικό το οποίο ανακαλύφθηκε το 1879 και έχει 300 φορές μεγαλύτερη γλυκαντική ικανότητα από τη ζάχαρη. Θεωρείται γενικά ασφαλής.
-
Κυκλαμικό οξύ
Το κυκλαμικό οξύ πυροδότησε ανησυχίες στην επιστημονική κοινότητα για καρκινογένεση με αποτέλεσμα να απαγορευθεί το 1969 από τον FDA (Food and Drug Administration), ωστόσο κάποιες έρευνες δεν επιβεβαίωσαν τη θετική συσχέτιση μεταξύ καρκίνου και κυκλαμικού οξέος, γι’ αυτό και πωλείται μέχρι σήμερα σε 50 χώρες, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγκρίνει τη χρήση του.
-
Ασπαρτάμη
Aποτελείται από 2 αμινοξέα τη φαινυλαλανίνη και το ασπαρτικό οξύ και είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη. Δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα τα οποία πάσχουν από φαινυλκετονουρία.
-
Νεοτάμη
(Neotame) Eίναι το πιο ισχυρό γλυκαντικό στη βιομηχανία των τροφίμων και είναι 7000 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη.
-
Σουκραλόζη
Eίναι ένα τεχνητό γλυκαντικό που είναι 385-650 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη. Η αποδεκτή ημερήσια δόση σύμφωνα με τον FDA είναι 5mg/kg/ημέρα. Δεν υπάρχουν αντενδείξεις για την κατανάλωση της από έγκυες γυναίκες, θηλάζουσες, παιδιά, ηλικιωμένους, άτομα με προβλήματα υγείας και ασθενείς με πολλαπλά νοσήματα. Η χρόνια κατανάλωση της σουκραλόζης έχει άγνωστη επίδραση στο σωματικό βάρος και έχει παρατηρηθεί αύξηση της γλυκόζης και της ινσουλίνης στις παχύσαρκες γυναίκες. Ακόμη, υπάρχει ένα ενδεχόμενο κατά τη διάσπαση της σουκραλόζης στον οργανισμό να προκαλούνται μεταλλάξεις στο DNA από τα προϊόντα που παράγονται αλλά οπωσδήποτε χρειάζονται περισσότερα ερευνητικά δεδομένα.
-
Ακεσουλφάμη Κ
Είναι 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Δεν μεταβολίζεται στον ανθρώπινο οργανισμό και κατά συνέπεια δεν μας αποδίδει θερμίδες όταν την καταναλώνουμε. Σύμφωνα με τον FDA η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 15mg/kg σωματικού βάρους. Κατά τη διάσπαση της παράγεται το ακετο-ακεταμίδιο το οποίο δεν φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου παρόλο που αρχικά προκάλεσε ανησυχίες το προϊόν αυτό.
-
Στέβια
Οι δύο κύριοι γλυκοζίτες της στεβιόλης, στεβιοσίδη και ρεμπαουδιοσίδη Α, που προκύπτουν από τα φύλλα του φυτού στέβια, έχουν περίπου 200 φορές μεγαλύτερη γλυκαντική ικανότητα από τη ζάχαρη. Μπορεί να καταναλωθεί από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, δεν προάγει την καρκινογένεση, ίσως έχει αντιφλεγμονώδη επίδραση και δεν προκαλεί ανωμαλίες σε κατανάλωση 2,5g/kg βάρους, όπως προέκυψε από έρευνες.
Επιπρόσθετα, ως γλυκαντικά χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία οι πολυόλες, που είναι ουσίες που προέρχονται από υδρόλυση αμύλου και υδρογόνωση σιροπιού γλυκόζης. Οι ουσίες αυτές είναι οι εξής: σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, ερυθριτόλη, ισομαλτόλη, λακτιτόλη, μαλτιτόλη, τρεχαλόζη και ταγκατόζη. Τα παραπάνω συστατικά δεν προάγουν την τερηδόνα και την βακτηριακή πλάκα των δοντιών σε αντίθεση με τη ζάχαρη. Η θερμιδική τους αξία είναι χαμηλότερη σε σχέση με τη ζάχαρη γιατί δεν απορροφώνται εντελώς από τον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο, η κατανάλωσή τους πρέπει να γίνεται με προσοχή από τους καταναλωτές γιατί η υπερβολική κατανάλωση έχει δυσμενείς γαστρεντερικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να προκληθεί διάρροια.
Συνοψίζοντας, τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά συμβάλλουν τόσο στην απώλεια όσο και στη διατήρηση του βάρους μας. Ωστόσο, η κατανάλωσή τους πρέπει να γίνεται με μέτρο.
Βιβλιογραφία:
Ambrosini Gina Leslie et al. 2013. Prospective associations between sugar-sweetened beverage intakes and cardiometabolic risk factors in adolescents. AJCN Am J Clin Nutr, 98:327-334.
Kroger M., Meister K., Kava R. 2006. Low-calorie sweeteners and other sugar substitutes: A review of the safety issues Institute of Food Technologists Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 5:35-47.
Schiffman S. Susan et al. 2013. Sucralose, a synthetic organochlorine sweetener: Overview of biological issues. JTEHS Journal of Toxicology and Environmental Health Sciences, 16:399-451.
Yang Q. 2010. Gain weight by “going diet”? Artificial sweeteners and the neurobiology of sugar cravings. YJBM Yale J Biol Med, 83(2):101-108.
Yasukawa K., Kitanaka S., Seo S. 2002. Inhibitory effect of stevioside on tumor promotion by 12-O-Tetradecanoylphorbol-13-acetate in two stage carcinogenesis in mouse skin. Biol Pharm Bull, 25(11):1488-1490.
-
Επικοινωνία: +30 6981154675
Email: [email protected]
- Επιστήμες: Διατροφογενετική – Διατροφογενωμική - 20 Φεβρουαρίου 2016
- Διατροφή και μέγιστη αθλητική απόδοση - 20 Νοεμβρίου 2015
- Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και τροφίμων: Τι πρέπει να προσέχουμε - 14 Αυγούστου 2015
